ବଜେଟ ୨୦୨୩: ‘ହାଲୱା’ ସେରିମନି, ନାଲି ବହିଖାତା… ବଜେଟ ବିଷୟରେ ଜାଣିବା ନିହାତି ଦରକାର

୨୦୨୨ରେ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରୀ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ବଜେଟ ଆଟାଚ଼ି (ବ୍ରିଫ କେଶ୍) ଧରି ସଂସଦରେ ପହଞ୍ଚିବାର ଔପନିବେଶିକ ପରମ୍ପରା ବଦଳରେ ନାଲି କପଡ଼ାରେ ବନ୍ଧା କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବଜେଟ କାଗଜପତ୍ର ଧରି ଆସିଥିଲେ।

କେନ୍ଦୀୟ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନା କରିବାରେ ନିର୍ମଳା ସୀତାରମଣ ହେଉଛନ୍ତି ପ୍ରଥମ ପୂର୍ଣ୍ଣକାଳୀନ ମହିଳା ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରୀ । ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧୀ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିବାବେଳେ ଅର୍ଥ ବିଭାଗର ଅତିରିକ୍ତ ଦାୟିତ୍ବ ନେଇଥିଲେ ।

ସ୍ବାଧୀନ ଭାରତର ପ୍ରଥମ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବଜେଟ ୧୯୪୭ ମସିହା ନଭେମ୍ବର ୨୬ ତାରିଖରେ ଆର.କେ. ସନ୍ମୁଖମ୍ ଚ଼େଟ୍ଟିଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ।

ଦଶଟି ବେଜଟ ଉପସ୍ଥାପନା କରି ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ ସବୁଠୁ ଅଧିକ ସଂଖ୍ୟକ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିବା ଭାରତୀୟ ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରୀ ରହିଥିବା ବେଳେ ପି. ଚିଦାମ୍ବରମ ନଅଟି ଓ ପ୍ରଣବ ମୁଖାର୍ଜୀ ଆଠଟି ଲେଖାଏଁ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନା କରି ଯଥା କ୍ରମେ ତାଙ୍କ ତଳକୁ ଅଛନ୍ତି । ମୋରାରଜୀ ଦେଶାଇ ତାଙ୍କର ଦୁଇଟି ଜନ୍ମ ଦିନରେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ – ୧୯୬୪ ଓ ୧୯୬୮ ମସିହା ଫେବୃୟାରୀ ୨୯ ଦିନ ।

ଜବାହାରଲାଲ ନେହେରୁ, ଇନ୍ଦିରା ଗାନ୍ଧି ଓ ରାଜୀବ ଗାନ୍ଧି ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଥିବା ବେଳେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିବା ମାତ୍ର ତିନି ଜଣ ବ୍ୟକ୍ତି ।

୧୯୯୯ ମସିହା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଫେବୃୟାରୀ ମାସର ଶେଷ କାର୍ଯ୍ୟ ଦିବସର ସଂଧ୍ୟା ପାଞ୍ଚଟା ବେଳେ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପିତ ହୋଇଆସୁଥିଲା । ଏହି ପରମ୍ପରା ଭାରତର ଔପନିବେଶିକ ସମୟରୁ ଚାଲି ଆସୁଥିଲା । ୧୯୯୯ ମସିହାରେ ସେତେବେଳର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଯଶୋବନ୍ତ ସିହ୍ନା ଏହି ପରମ୍ପରାରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରି ଦିନ ୧୧ଟା ବେଳେ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନା କରିଥିଲେ ।

ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟରେ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନର ଦଶ ଦିନ ପୂର୍ବରୁ ବଜେଟ କାଗଜପତ୍ର ସବୁ ଛପାଯାଇଥାଏ ଓ ଉପସ୍ଥାପନା ଦିନ ଏକ ‘ହାଲୱା ସେରିମନି (ଉତ୍ସବ)’ ଅନୁଷ୍ଠିତ ହୋଇଥାଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଏହି କାଗଜପତ୍ର ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ଜଡିତ ଥିବା ଅର୍ଥ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର କାର୍ଯ୍ୟକର୍ତ୍ତା ଓ ସହଯୋଗୀ କର୍ମଚ଼ାରୀଙ୍କ ପାଇଁ ଏକ ମିଠା ଥାଳି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇ ସମସ୍ତକୁ ମିଠା ଖାଇବାକୁ ଦିଆଯାଇଥାଏ । ଏହି ଉତ୍ସବ ପାଳନ ହେବା ଅର୍ଥ ବଜେଟର ଗୋପନୀୟତା ରଖିବା ପାଇଁ ଲକ-ଇନ୍ ପିରିୟଡ ଆରମ୍ଭ ହେଲା, ଯାହାର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ବଜେଟ ପ୍ରସ୍ତୁତିରେ ଜଡିତ ଥିବା ସମସ୍ତ କମର୍ଚାରୀ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟରେ ବଜେଟ ଉପସ୍ଥାପନା ହେବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉତ୍ତର ବ୍ଲକରେ ରହିବେ ।