Nijogs at the Jagganath Temple: ଫଟୋରୁ ଜାଣନ୍ତୁ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ୧୮ ପ୍ରକାର ନିଯୋଗ ବାବଦରେ

ପୁରୀ ଶ୍ରୀଜଗନ୍ନାଥଙ୍କର ଓ ଅନ୍ୟ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଦେବତାମାନଙ୍କର ସବୁ ଶ୍ରେଣୀର ଶୂଦ୍ର ଓ ବ୍ରାହ୍ମଣ ସେବକ ନିୟୋଜିତ ଅଛନ୍ତି। ବଡ଼ ଦେଉଳରେ ବର୍ତ୍ତମାନ ପ୍ରାୟ ୯୭ ପ୍ରକାର ମହିଳା ଓ ପୁରୁଷ ସେବକ (ବ୍ରଜକିଶୋର ଘୋଷଙ୍କ ସଂକଳିତ ଇଂରାଜୀ ଭାଷାରେ ଲିଖିତ ପୁରୀର ଇତିହାସରୁ ସଂଗୃହୀତ) ରହିଛନ୍ତି। କିନ୍ତୁ ମାଦଳା ପାଞ୍ଜିରେ ବର୍ଣ୍ଣିତ ଥିବା ସେବକ ଓ ସେବାମାନଙ୍କର ସେଥିମଧ୍ୟରୁ କେତେକ ନିଯୋଗଙ୍କ ବାବଦରେ ତଳେ ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି। ଦଇତା ନିଯୋଗ - ଦୁର୍ଗା ଦାସ ମହାପାତ୍ର ଓ ରବୀନ୍ଦ୍ର ଦାସ ମହାପାତ୍ରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ରଖାଯାଇଛି। ପୌରାଣିକ ଅନୁସାରେ ଯେ ଦଇତାପତିମାନଙ୍କୁ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଘନିଷ୍ଠ ସମ୍ପର୍କୀୟ ଭାବରେ ବିବେଚନା କରାଯାଏ। ସେମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ଶବରା ଅଧିନାୟକ ବିଶ୍ୱବାସୁଙ୍କର ବଂଶଧର, ଯିଏ ପୁରୀର ମନ୍ଦିରକୁ ଆସିବା ପୂର୍ବରୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ପୂଜା କରୁଥିଲେ।

ପୁଷ୍ପଲାକା ନିଯୋଗ - ହରେକୃଷ୍ଣ ସିଙ୍ଗାରି ପରିଚାଳନା କରନ୍ତି। ସେମାନେ ହେଉଛନ୍ତି ମନ୍ଦିରର ସିଙ୍ଗାରି ସେବା (ସ୍ୱେଚ୍ଛାସେବୀ) ଯେଉଁମାନେ ପ୍ରତିଦିନ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ପରିଧାନ କରନ୍ତି।

ପ୍ରତୀହାରୀ ନିଯୋଗ - ରାମ ନାରାୟଣ ଗୋଚ୍ଛିକାର ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ଜଗନ୍ତି ଓ ସେମାନଙ୍କ ଗତିବିଧି ଉପରେ ନଜର ରଖିବା ସହିତ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କ ମଙ୍ଗଳ ପ୍ରତି ଦୃଷ୍ଟି ଦିଅନ୍ତି।

ସୁଆରା ମହାସୁଆର ନିଯୋଗ- ରୋଷେଇ ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାରାୟଣ ମହାସୁର ଓ କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ପ୍ରତୀହାରୀ ପରିଚାଳନା କରନ୍ତି। ‘ରୋଶ ନାୟକ’ (ମହାପ୍ରସାଦ) ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦେବା ପୂର୍ବରୁ ମହସୁଆରା ରୋଷେଇ ଘର ବୁଲିବା ସହିତ ଏହାର ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା ଯାଞ୍ଚ କରି ରୋଷ ହୋମ ପାଇଁ ଅନୁମତି ଦିଅନ୍ତି। ସେ ପ୍ରତିଦିନ ରୋଷେଇ ଉପରେ ମଧ୍ୟ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ନଜର ରଖନ୍ତି।

ମହାଜନ - ଏହି ସେବାୟତମାନେ ଜଗନ୍ନାଥ କର ନେତୃତ୍ୱରେ ଅଛନ୍ତି ଓ ଦକ୍ଷିଣ ଗୃହରେ ସ୍ଥାପିତ ସମସ୍ତ ଦେବତାଙ୍କୁ ସେବା କରନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କୁ ବଲ୍ଲଭ ଭୋଗ’ (ସକାଳ ଜଳଖିଆ) ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି।

ମୁଦ୍ରା - ସେବକମାନେ ଚନ୍ଦନ ଆଣି ‘ଚନ୍ଦନ ଲାଗି’ ରୀତିନୀତି ପାଇଁ ପୁଷ୍ପପଲକକୁ ଦିଅନ୍ତି।

ପୂଜାପାଣ୍ଡ ନିଜୋଗ- ମାଧବ ଚନ୍ଦ୍ର ପୂଜା ପଣ୍ଡାଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ପୂଜାପାଠ ହୋଇଥାଏ ଓ ଦେବତାମାନଙ୍କୁ 'ନୈବେଦ୍ୟ' (ପ୍ରସାଦ) ପ୍ରଦାନ ହୁଏ।

ଗରବାଡୁ ନିଯୋଗ- ରଜତ କୁମାର ପ୍ରତୀହାରୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ, ଏହି ସେବାୟତମାନେ ରୀତିନୀତି ଅନୁଯାୟୀ ଜଳ ଯୋଗାଣ କରନ୍ତି ଓ ସଂରକ୍ଷଣ କରନ୍ତି। 'ସ୍ନାନ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା'ରେ ସ୍ନାନ ବେଦୀ (ସ୍ନାନ ମଣ୍ଡପ)କୁ ପାଣି ପାତ୍ର ବୋହିଥାନ୍ତି।

ଖୁଣ୍ଟିଆ ନିଯୋଗ- ଏହି ସେବାୟତଙ୍କ ମଧ୍ୟର କୃଷ୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ର ଖୁଣ୍ଟିଆ ହେଉଛନ୍ତି ମୁଖ୍ୟ। ଏହି ସେବାକର୍ତ୍ତାମାନେ ସକାଳର ଆରତୀ ପାଇଁ ପୁଷ୍ପଲାକାଙ୍କୁ ସଚେତ କରନ୍ତି।

ଭଣ୍ଡାରା ମେକାପ- ନାରାୟଣ ମେକାପ ହେଉଛନ୍ତି ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଜିନିଷର ରକ୍ଷକ ଯାହାକି ପ୍ରତିଦିନ ଦେବତାମାନଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।

ସାବତ ନିଯୋଗ- ଏହି ସେବାୟତ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀମାନଙ୍କୁ ସେବା ଯୋଗାନ୍ତି, ଯେପରିକି ହିନ୍ଦୁ ରୀତିନୀତି ଯେପରିକି ସଂକଳ୍ପ ଓ ପଞ୍ଚ ତୀର୍ଥରେ ଦାନ ଓ ସ୍ୱର୍ଗଦ୍ୱାର।

ସମ୍ପ୍ରଦା ନିଯୋଗ - ଏହି ସେବାୟତ ମନରେ ‘ପହଡ଼ି’ ଓ ସକାଳର ‘ଧୁପ ପୂଜା’ ସମୟରେ ନୃତ୍ୟ ପରିବେଷଣ କରନ୍ତି।

ଲେଙ୍କା- ଏହି ସେବାୟତମାନେ ପ୍ରତିଦିନ ସକାଳେ ପଲିଆ ପତ୍ରି (ପୂଜା ପାଇଁ ବାସନକୁସନ ଦେଉଥିବା) ଓ ଗରବାଡୁ (ଦେବତାମାନଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଜଳ) କୁ ଆଣିବାକୁ ଯାଆନ୍ତି।

ଛାଟରା ନିଯୋଗ - ନିୟମିତ ରୀତିନୀତି ସମୟରେ ଛତା ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଜିନିଷ ଧରନ୍ତି।

କୁମ୍ଭାର ବିଶୋଇ- ଏହି ଶରୀର ରଥ ନିର୍ମାଣ ସମୟରେ କାର୍ଯ୍ୟରତ ସେବାୟତମାନଙ୍କର ଯତ୍ନ ନିଅନ୍ତି।

ଘଣ୍ଟା ସେବା- ଗିରିଶ ନାୟକଙ୍କ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ ସେବାୟତମାନେ ସବୁ ପୂଜାପର୍ବ ସମୟରେ ଗଙ୍ଗ ବଜାଉ ଥିଲେ।

ଘଣ୍ଟା ସେବା- ଗିରିଶ ନାୟକଙ୍କ ତତ୍ତ୍ଵାବଧାନରେ ସେବାୟତମାନେ ସବୁ ପୂଜାପର୍ବ ସମୟରେ ଗଙ୍ଗ ବଜାଉ ଥିଲେ।

ମୁଦୁଲି ନିଯୋଗ - ଏମାନେ ଦେବତାଙ୍କ ଦେଉଳରେ ପଡ଼ିବା କୋଲପମାନଙ୍କ ଉପରେ ସିଲ୍ ବା ମୁଦି ଦିଅନ୍ତି । (ଉପରୋକ୍ତ ତଥ୍ୟ ସୋସିଆଲ ମିଡ଼ିଆ, ଜାତୀୟ ଗଣମାଧ୍ୟମରୁ ଉଦ୍ଧୃତ। ଲେଖାରେ କୌଣସି ତ୍ରୁଟି ଥିଲେ ତାହା କ୍ଷମା ଯୋଗ୍ୟ)